เมื่อ สตีฟ จ็อบส์ ชวนคนในอีกบริษัทหนึ่งมาร่วมงานกับเขานั้น ใครคนนั้นมีการงานที่มั่นคงกว่าบริษัท Apple มาก แต่ภายในชั่วโมงนั้นชายคนนั้นก็ตัดสินใจได้ว่าจะไปทำงานกับจ็อบส์

ใครคนนั้นชื่อ ทิม คุก

ไม่ทุกคนจะกล้าเปลี่ยนใจจากงานมั่นคงสู่อนาคตที่ไม่แน่นอน แต่การที่ ทิม คุก ตัดสินใจไป ก็เพราะเขามองเห็นภาพอนาคตว่าเขาจะยืนอยู่ตรงจุดที่ได้เปลี่ยนประวัติศาสตร์ และมันสนุกกว่าการทำงานที่มั่นคง แต่ ‘เซม-เซม’

เอาละ ไม่ใช่ทุกคนในโลกที่จะได้รับคำชวนจาก สตีฟ จ็อบส์ ไปร่วมงานด้วย และไม่ทุกคนจะได้ไปยืนอยู่ ณ จุดเปลี่ยนประวัติศาสตร์ แต่หากเราเป็น ทิม คุก ในวันนั้น เราจะกล้าทิ้งงานมั่นคงไปหางานที่ไม่แน่ว่าจะมีอนาคตหรือ?

หลายปีมานี้หลายคนมาขอคำปรึกษาผมเรื่องเปลี่ยนงาน ทุกคนอยากก้าวไปข้างหน้าสู่อนาคตที่ดีกว่า แต่กลัวความไม่แน่นอน กล้า ๆ กลัว ๆ จึงต้องการคำปรึกษา

ความจริงหากตอบด้วยสัญชาตญาณล้วน ๆ การเปลี่ยนงานก็เหมือนการตกหลุมรัก วูบแรกก็รู้แล้ว

การถามผมก็อาจไม่ผิดคนนัก เพราะผมเปลี่ยนงานหลายครั้งแบบหักฉาก ตีโค้งไปคนละทิศ หลายการตัดสินใจเปลี่ยนชีวิต และหลายการตัดสินใจทำได้ยาก โดยเฉพาะการตัดสินใจเปลี่ยนงานครั้งสุดท้ายซึ่งกระโจนเข้ามาเป็นนักเขียนอาชีพเมื่อราวยี่สิบปีก่อน ในวัยสี่สิบกว่า ซึ่งไม่ค่อยมีคน(กล้า)ทำกันนัก

ผมกลัวการเปลี่ยนงานมาตลอดชีวิต แต่กลับเปลี่ยนแล้วเปลี่ยนอีก เช่น เปลี่ยนจากสายสถาปัตย์เป็นสายโฆษณา เปลี่ยนจากสายโฆษณาเป็นสายหนังสือ แต่การตัดสินใจครั้งสุดท้ายนั้นตัดสินใจได้ในเวลาไม่กี่วินาที

เพราะอะไร? เพราะผมมองไปที่จุดหมาย ไม่ใช่เงินเดือนและความมั่นคง

หลายคนเปลี่ยนงานเพราะมีหินก้อนหนึ่งข้างหน้าว่างให้เหยียบ เช่น มีตำแหน่งว่าง มีข้อเสนอเพิ่มเงินเดือน เป็นต้น

คนส่วนมากจะเปลี่ยนงานโดยมองที่รายละเอียดปลีกย่อย เช่น จะได้เงินเดือนเพิ่มเท่าไร ได้โบนัสกี่เดือน ระยะทางจากบ้านไปออฟฟิศไกลแค่ไหน เวลาทำงานยาวไหม ต้องทำงานวันเสาร์ไหม ฯลฯ

เมื่อก้อนหินข้างหน้าเป็นข้อเสนอใหม่ที่ดีกว่า ก็ก้าวไปเหยียบไว้ เมื่อเห็นก้อนใหม่ที่ดีกว่านั้น ก็เปลี่ยนอีก

นี่คือการเปลี่ยนงานแบบช็อตสั้น คิดแบบสั้น ๆ ไปทีละท่อน เรียกว่า stepping stones

นี่ไม่ใช่เรื่องผิดหรือถูก แค่บอกว่าเป็นการเปลี่ยนงานแบบช็อตสั้น

แต่ยังมีการเปลี่ยนงานอีกแบบหนึ่ง คือคิดช็อตยาว เหมือนยิงลูกสนุกเกอร์ข้ามโต๊ะ

ช็อตยาวคือมองที่จุดหมายเป็นหลัก ถามตัวเองว่าต้องการอะไร อยากทำอะไร ในอีกห้าปี สิบปี อยากยืนอยู่ตรงไหน แล้วใช้จุดหมายนั้นเป็นตัวกำหนดทาง

ถ้าใช้วิธีนี้ ก็จะตัดสินใจเรื่องเปลี่ยนงานได้ง่ายมาก นั่นคือจะย้ายบริษัทต่อเมื่องานที่ใหม่ทำให้เราไปถึงจุดหมายได้เร็วขึ้น มั่นคงขึ้น

ถ้าใช้วิธีนี้ ก็จะสำรวจตัวเองเป็นระยะว่า บริษัทเดิมที่เราทำงานอยู่ยังอยู่บน path นั้นไหม และเราพัฒนาคุณสมบัติของตนเองให้พร้อมสำหรับก้าวต่อไปแค่ไหนแล้ว

ถ้าบริษัทเก่าไม่อยู่บน path ของเรา ก็ได้เวลาเริ่มมองหาบริษัทใหม่ที่อยู่บน path และทำให้เราไปถึงจุดหมาย

และถามตัวเองเสมอว่า ตนเองได้พัฒนาคุณสมบัติจนพร้อมสำหรับการก้าวสู่ path ใหม่หรือเปล่า ไม่ใช่อยู่เฉย ๆ ทำงานเช้าชามเย็นชาม แล้วเชื่อว่าเทวดาจะช่วยเสกฝีมือมาใส่ให้

หลักการมองช็อตยาวก็เป็นอย่างนี้ ที่เหลือเป็นแค่รายละเอียดปลีกย่อยซึ่งไม่ใช่เรื่องสำคัญที่สุด เช่น เรื่องเงิน เรื่องโบนัส เรื่องทำงานกี่ชั่วโมง ไปจนถึงชื่อตำแหน่งบนนามบัตรว่าเท่ไหม

ผมเปลี่ยนงานครั้งสุดท้ายมายี่สิบกว่าปีแล้ว เงินไม่มากเหมือนสายเก่า เส้นทางนี้ขรุขระ แต่ไม่มีวันใดรู้สึกเสียใจที่เปลี่ยนงาน เหมือนปลาที่กระโดดออกจากกระชัง ดิ่งลงสู่ห้วงสมุทร เบื้องหน้ามืดสลัว มีแสงสว่างสาดลงมาบ้างเป็นระยะ และว่ายไปข้างหน้าโดยมั่นใจว่าไม่หลงทาง

วินทร์ เลียววาริณ
28-5-25

..........................

ท่อนหนึ่งจาก เหตุผลที่ตื่นขึ้นมาในตอนเช้า

เอ็มมานูเอล เชอร์แมน (Emanuel Sherman) เป็นชาวอเมริกัน เกิดปี พ.ศ. 2457 เมื่อเดินทางมาเมืองไทย ก็ซาบซึ้งในรสพระธรรม บวชเป็นพระตลอดชีวิต

พระฝรั่งรูปนี้มีความสามารถด้านวาดภาพ เขียนภาพโฆษณาไว้มาก เมื่อเป็นพระ ก็ยังใช้ความสามารถทางศิลปะวาดภาพทางศาสนา

หนึ่งในภาพที่เขาวาดชื่อ พระองค์อยู่หลังม่าน

วลี ‘พระองค์อยู่หลังม่าน’ แปลว่าอะไร?

พุทธทาสภิกขุอธิบายภาพปริศนาธรรมนี้ว่า มันเป็นการชี้ธรรมให้เห็นโดยบอกให้เราเปิดม่านบังใจเราออก

‘ม่าน’ คืออวิชชา ‘พระองค์’ คือพระพุทธองค์และพระธรรม

นี่แปลว่าธรรมนั้นอยู่ต่อหน้าเราตลอดเวลา แต่เราใช้ม่านปิดบังตัวเอง ทำให้ไม่เห็น ‘พระพุทธองค์’

แค่แหวกม่านออก ก็จะพบว่าพระองค์อยู่ที่นี่มาโดยตลอด

ท่านพุทธทาสฯเขียนเป็นบทกวีว่า

ดูให้ดี พระองค์มี อยู่หลังม่าน
อยู่ตลอด อนันตกาล ท่านไม่เห็น
เฝ้าเรียกหา ดุจเห่าหอน ห่อนหาเป็น
ไม่รู้เช่น เชิงหา ยิ่งหาไกล
เพียงแต่แหวก ม่านออก สักศอกหนึ่ง
จะตกตะลึง ใจสั่น อยู่หวั่นไหว
จะรู้จัก หรือไม่ ไม่แน่ใจ
รู้จักได้ จักปรีดี อยู่นี่เอง
เชิญพวกเรา  เอาภาร  การแหวกม่าน
งดงมงาย  ตายด้าน  หยุดโฉงเฉง
ทำลายล้าง อวิชชา  อย่ามัวเกรง
ว่าไม่เก่ง  ไม่สวย  ไม่รวยบุญ

งดงามทั้งภาพ คำ และความหมาย

เมื่อเราเกิดทุกข์ ไมว่าทางกายหรือใจ หรือเกิดขึ้นทางกายแล้วส่งผลกระทบต่อใจ หรือเกิดที่ใจแล้วส่งผลกระทบถึงกาย เรารู้สึกว่าเราอยู่คนเดียว ไร้คนช่วย

หลายคนเลือกไปทางลัดหนีจากโลก เพราะรู้สึกว่าตนเองกำลังลอยคอเคว้งคว้างกลางทะเลทุกข์อยู่คนเดียว

แต่ความจริงเรามีตัวช่วยอยู่ตลอดเวลา ตัวช่วยก็คือพระธรรมของพระพุทธองค์

พระองค์อยู่กับเราตลอดเวลา แค่เปิดม่านบังตาออก ก็เห็น

ทว่าเวลาทุกข์ เรามักมองไม่เห็น หรือลืมมอง

คนจำนวนมากมีนิสัยบ่นสาปแช่งชะตากรรมเมื่อประสบทุกข์

ผมรู้จักคนหลายคนที่จิตตกแล้วอยากฆ่าตัวตาย

ผมเคยผ่านประการณ์จิตตกอย่างหนักมาก่อน จึงเข้าใจความรู้สึกแบบนี้ดี แต่ก็เรียนรู้ว่า ตัวช่วยสำคัญที่สุดคือสติ

เมื่อสติกลับคืน ก็เปิดม่านออก และพบพระองค์ เกิดปัญญาแก้ไขทุกข์ที่ต้นเหตุ

ปัญญาอาจมาจากธรรมของพระพุทธองค์ แต่เราต้องเปิดม่านออกก่อน

ดังนั้นยามประสบพบทุกข์ จงตั้งสติ และระลึกเสมอว่าเรามิได้อยู่คนเดียว พระองค์อยู่หลังม่านเสมอ

หลักธรรมแห่งการข้ามทุกข์มีมากมาย หลักธรรมท็อปฮิตที่ไม่เคยล้าสมัยก็คือ อริยสัจ 4 ที่สอนให้เราวิเคราะห์โครงสร้างของทุกข์ แล้วแก้ไขมันที่ต้นเหตุ

แต่จะเกิดดวงตาเห็นธรรม เห็นต้นเหตุ ก็ต้องเริ่มที่แหวกม่านออกก่อน

สำหรับคนที่ไม่มีทุกข์ ณ ขณะจิตนี้ ก็ควรระวังเสมอว่า ทุกข์ปรากฏตัวได้ทุกเมื่อทุกนาทีข้างหน้า แค่เผลอ จิตก็ปรุงแต่งสิ่งที่ประสบพบเห็นเป็นทุกข์

ชีวิตคือความไม่แน่นอน เราไม่ได้สุขตลอด แต่ก็มิได้ทุกข์ตลอด ถ้ารู้วิธีใช้สติกำกับ ก็จะรู้ล่วงหน้าก่อนที่จิตจะปรุงแต่งเป็นทุกข์

นี่ก็คือการใช้ชีวิตโดยไม่ประมาทดังที่พระพุทธองค์ตรัสสอน

วินทร์ เลียววาริณ
27-5-25

..........................

ท่อนหนึ่งจาก เหตุผลที่ตื่นขึ้นมาในตอนเช้า