อาจารย์เซนชาวเวียดนาม ติช นัท ฮันห์ บอกว่าปาฏิหาริย์คือการเดินบนพื้นหญ้าธรรมดานี่แหละ

แปลก! ทุกวันมีคนเดินบนยอดหญ้า แต่ไม่ค่อยมีใครเห็นว่ามันเป็นเรื่องพิเศษ

ความหมายของอาจารย์ ติช นัท ฮันห์ น่าจะเป็นว่าปาฏิหาริย์คือ 'มุมมอง' นี่เอง เมื่อเลือกมองให้ดี ทุกมุมทุกเหลี่ยมทุกท่อนของชีวิตก็มีปาฏิหาริย์แทรกอยู่เสมอ

การเดินบนยอดหญ้าแล้วสามารถรู้สึกปีติยินดีในความดำรงอยู่ของใครคนนั้น ก็แสดงว่าเขารู้สึกว่ากำลังทำอะไรบนโลกใบนี้และยินดีในการถือกำเนิดมา นี่ก็คือมุมมอง

ไอน์สไตน์กล่าวว่า "มีสองวิธีในการใช้ชีวิต : คุณอาจอยู่เหมือนว่าไม่มีสิ่งใดที่เป็นปาฏิหาริย์ หรือคุณอาจอยู่เหมือนว่าทุกอย่างคือปาฏิหาริย์"

มุมมองหรือทัศนคติกำหนดการใช้ชีวิตของเรา และชีวิตของเรา

เรื่องเดียวกันแท้ ๆ แต่ต่างมุมมองอาจได้ผลลัพธ์ที่ต่างกันราวฟ้ากับดิน ฝนตกแล้วมองว่าเฉอะแฉะ น่ารำคาญ มันก็น่ารำคาญสมใจ มองว่ามันสดชื่นเย็นสบาย มันก็สดชื่นเย็นสบายสมใจ

ยังมีเรื่องเดียวกันแบบนี้อีกเป็นล้าน ๆ เรื่องที่มองให้ดีก็ได้ มองให้แย่ก็ได้ แดดออก หิมะตก ไฟดับ รถติด เหล่านี้เป็น 'สภาวะ' ไม่ใช่ 'ความทุกข์' ในตัวมันเอง ฝนก็ตก แดดก็ออก ของมันมาแต่ไหนแต่ไร ยกตัวอย่างของการมองต่างมุม เช่น คนจากเขตหนาวเจอแดดที่เราว่าร้อนกลับชอบใจ หนุ่มสาวที่ตกหลุมรักเจอรถติดกลับเห็นว่าเป็นสวรรค์ เพราะรถยิ่งติดนาน ยิ่งมีโอกาสอยู่ด้วยกันนานขึ้น

ปาฏิหาริย์คือการเปลี่ยนสถานการณ์ต่าง ๆ เป็นรอยยิ้มและเสียงหัวเราะ

หลวงพ่อชา สุภัทโท แห่งวัดหนองป่าพง กล่าวว่า "ตามความเป็นจริงแล้ว โลกที่เราอยู่นี้ไม่มี อะไร-ทำไม-ใคร เลย ไม่มีอะไรจะเป็นที่วิตกวิจารเลย ไม่มีอะไรที่น่าร้องไห้หรือหัวเราะ เพราะมันเป็นเรื่องอย่างนั้นธรรมดา ๆ เราพูดธรรมดา ๆ ได้ แต่มองไม่เห็นธรรมดา ถ้าเรารู้ธรรมสม่ำเสมอ ไม่มีอะไรเป็นอะไรแล้ว มันเกิดมันดับของมันอยู่อย่างนั้น เราก็สงบ"

ท่านยกตัวอย่างว่า ก้อนทองคำก็ไม่มีราคา ถ้ามนุษย์เราไม่คิดว่ามันมีราคา มันก็จะถูกทิ้งเหมือนก้อนตะกั่วนั่นแหละ

ดังนั้นความสุขความทุกข์ทั้งหลายในโลกก็เป็นเพียงมุมมองของเราเท่านั้น

เมื่อมองว่ามันเป็นสภาวะที่มองได้หลายด้าน ดีหรือไม่ดีขึ้นกับปฏิกิริยา เราก็มีทางเลือก และนี่ก็คือปาฏิหาริย์!

วินทร์ เลียววาริณ
8-12-25

โพสต์เรื่องเซนเช้านี้เล่าถึงอาจารย์เจ้าโจว ขอโม้ต่อเพื่อป้ายยาขายของ เอ๊ย! เพื่อเล่าเกร็ดความรู้

ในหนังสือนวนิยาย สี่ภพ ผมอิงตัวละครจริงทางเซนไว้หลายคน คนหลักคือต้าหมอ หรือตั๊กม้อ หรือพระโพธิธรรม (Bodhidharma / 菩提達摩) พระสังฆปริณายกองค์ที่ 1 เป็นแกนสำคัญคนหนึ่งของเรื่อง

(ตั๊กม้อเป็นเสียงแต้จิ๋ว ต๋าหมอเป็นจีนแมนดาริน)

คนที่สองคือ ฮุ่ยเข่อ (Huike / 慧可) พระสังฆปริณายกองค์ที่ 2

คนที่สามคือ เจ้าโจวฉงเสิ่น (Zhaozhou Congghen / 趙州從諗) พระสังฆปริณายกองค์ที่ 10

เช่นเดียวกับนิยายจีนกำลังภายในนับไม่ถ้วน ท่านตั๊กม้อเป็นผู้ให้กำเนิดคัมภีร์เปลี่ยนเส้นเอ็น คัมภีร์ล้างกระดูก และสิบแปดฝ่ามืออรหันต์ ในเรื่อง สี่ภพ ท่านตั๊กม้อก็เป็นจอมยุทธ์เช่นกัน

พระโพธิธรรมเป็นศิษย์ของพระปรัชญาตาระ พระสังฆปริณายกองค์ที่ 27 ของอินเดีย พระปรัชญาตาระนี่เองที่แนะนำให้พระโพธิธรรมเดินทางไปเผยแผ่ธรรมในเมืองจีน

ตามประวัติท่านตั๊กม้อเดินทางจากอินเดียไปตั้งวัดเส้าหลินที่เทือกเขาซงซาน (ซงซัว)

เส้าเป็นชื่อภูเขา หลินแปลว่าป่า มีความหมายถึงสถานปฏิบัติธรรมในป่าแห่งภูเขาเส้า

เช่นเดียวกับบุคคลสำคัญในสายธารธรรมท่านอื่น ๆ มีตำนานมากมายที่เล่าเกี่ยวกับพระโพธิธรรม ส่วนใหญ่กลายเป็นตำนานอิงอภินิหาร

เล่ากันว่าพระโพธิธรรมมีนัยน์ตาสีฟ้า ใช้เวลาเดินทางสามปีถึงแผ่นดินจีน หลังจากนั้นก็มุ่งหน้าสู่กวางโจว ตำนานหนึ่งเล่าว่า เมื่อพระโพธิธรรมเดินทางถึงฝั่งแม่น้ำแยงซี ไม่พบเรือข้ามฟากสักลำเดียว จึงถอนต้นอ้อโยนลงน้ำ และกระโดดลงไปเหยียบต้นอ้อนั้น ปล่อยให้สายลมพัดพระองค์ลอยข้ามฝั่งไป ตำนานนี้ปรากฏในภาพวาดและศิลาสลักของจีน

แต่ในนิยาย สี่ภพ การกระโดดไปเหยียบต้นอ้อ กระโจนข้ามน้ำ ก็ย่อมเป็นวิชาตัวเบาชั้นสูง!

ในบทหนึ่งผมเขียน (แต่ไม่ได้ใช้จริง) ไว้ดังนี้

จางฝานไปถึงริมแม่น้ำ เห็นคนพายเรือชราคนหนึ่ง คนเรือชรากล่าวว่า “นี่คือจุดที่ในอดีตเมื่อแปดร้อยปีก่อน พระต๋าหมอข้ามมาเมืองจีน”

“เช่นนั้นหรือ?”

คนเรือชราเล่าว่า “แปดร้อยปีก่อน พระโพธิธรรมเดินทางจากชมพูทวีปมาเมืองจีน ถึงฝั่งแม่น้ำแยงซี ไปที่ท่าเรือ แต่ไม่พบเรือสักลำเดียว ก็ตรงไปที่กออ้อริมฝั่ง ถอนต้นอ้อออกมาโยนลงผิวน้ำ แล้วกระโดดลงไปเหยียบต้นอ้อ กระโจนขึ้นมาขณะที่โยนอ้ออีกต้นหนึ่งลงน้ำ แล้วกระโจนไปเหยียบต้นใหม่ ไปเรื่อย ๆ จนข้ามฝั่งน้ำ เท้าแตะต้นอ้อบนน้ำ ก็โจนข้ามฝั่งไปได้”

“นั่นคือตำนานที่แต่งขึ้นมาใช่หรือไม่?”

“หามิได้ มันคือวิชาตัวเบาชั้นสูง”

“วิชาตัวเบาใด?”

“วิชาตัวเบาฝ่าเท้าลอยน้ำ”

“วิชาตัวเบาฝ่าเท้าลอยน้ำเป็นเช่นไร?”

“มันใช้แรงดันของแรงดึงพสุธาผลักให้ลอยไป ปกติเมื่อเจ้าเดิน แรงดึงพสุธาจะดึงเท้าของเจ้าติดพื้น แต่วิชาตัวเบาฝ่าเท้าลอยน้ำจะยืมแรงกระทบของแรงดึงพสุธา ผลักให้พุ่งขึ้นไป การใช้ต้นอ้อลอยน้ำก็เป็นเช่นนี้ เท้าที่แตะต้นอ้อช่วยผลักให้ร่างขึ้นไป”

.........................

อีกตำนานหนึ่งเล่าว่าปรมาจารย์ตั๊กม้อนั่งวิปัสนากรรมฐานโดยการเพ่งผนังถ้ำนานถึงเก้าปี ประทับนานจนเงาที่ปรากฏบนผนังถ้ำเป็นรอยชัด

นี่เป็นจุดที่นักอ่านตำราเซนต้องขบคิดว่ามันเป็นสัญลักษณ์ให้ต้องตีความหรือไม่ ทั้งเรื่องเวลาเก้าปีและเงา

นั่นคือเรื่องเซน

ใน สี่ภพ ผมแต่งเรื่องให้หมายความตามนั้น คือปรากฏรอยบนผนังถ้ำจริงๆ และรอยนี้โยงเข้ากับมิติและจักรวาล

แค่นี้ก่อนนะ ค่อยโม้ป้ายยาต่อวันหลัง

วินทร์ เลียววาริณ
7-12-25

.......................

สี่ภพ เป็นนิยายจีนกำลังภายใน+ไซไฟ ผลงาน 5 ปีของ วินทร์ เลียววาริณ

นวนิยายจีนกำลังภายใน สี่ภพ มีเรื่องเซนอยู่มาก ทั้งอาจารย์ต๋าหมอ (ตั๊กม้อ) พระอินเดียผู้เริ่มต้นเซนในจีน

ไปจนถึงอาจารย์เจ้าโจว เพราะในตำราเซน อาจารย์เจ้าโจวเคยพูดถึงเรื่อง ‘ประตูตะวันออก ประตูตะวันตก ประตูเหนือ ประตูใต้’

ก็อุตส่าห์โยงเข้าหากำลังภายในจนได้

ในบรรดาลูกศิษย์ทั้งหมดของท่านอาจารย์หนานเฉียนผู่เยี่ยน เจ้าโจวฉงเซิน หรือที่นิยมเรียกสั้น ๆ ว่า เจ้าโจว ญี่ปุ่นเรียก โจชู (Joshu) เป็นศิษย์ที่โดดเด่นที่สุด และภายหลังได้ต่อสายธรรมจากท่าน มีบันทึกและตำนานเกี่ยวกับเจ้าโจวมากมาย ด้วยเป็นพระเซนที่มีสีสันที่สุดรูปหนึ่งในประวัติศาสตร์เซน โดยเฉพาะวาจาที่คมกริบและแทงตรงจนเข้าข่ายกวนประสาท

เจ้าโจวบวชตั้งแต่เด็ก อายุสิบแปดได้พบกับท่านอาจารย์หนานเฉียนผู่เยี่ยน

ครั้งแรกที่พบกัน เจ้าโจวถามอาจารย์ว่า"อันใดคือวิถีทางที่แท้?"

"ชีวิตทุกวันก็คือสายทาง"

"เราศึกษามันได้หรือไม่?"

"ยิ่งเจ้าพยายามศึกษา เจ้าจะยิ่งออกห่างจากมัน"

"ถ้าศิษย์ไม่ศึกษา จะรู้ว่ามันเป็นสายทางได้เช่นไร?"

"สายทางมิได้เป็นของโลกที่เราเห็น แลมิได้เป็นของโลกที่เราไม่เห็น การคิดรู้เป็นมายา และการไม่คิดรู้เป็นการไร้ความรู้สึก ถ้าเจ้าต้องการไปถึงสายทางที่แท้จริงโดยปราศจากข้อสงสัย จงทำตัวเจ้าเช่นเดียวกับอิสรภาพแห่งท้องฟ้า เจ้าไม่เรียกมันทั้งดีและไม่ดี"

ด้วยคำเหล่านี้ เจ้าโจวก็บรรลุธรรม

มีการตีความว่า ทางสายธรรมดาก็คือสมาธิ เป็นความสงบของจิต เมื่ออยู่ในสมาธิ ก็ไม่จำเป็นหรือไม่ต้องการค้นหาทางอีกต่อไป มันเป็นประสบการณ์ ไม่ใช่ความเข้าใจ

............................

วินทร์ เลียววาริณ
7-12-25

เมื่อจัดทำ สี่ภพ ฉบับ pre-order นั้น ผมไม่แน่ใจว่าจะได้พิมพ์จริงไหม ยิ่งไม่คาดว่าจะได้ส่งหนังสือเข้าห้องสมุด เพราะมันประกอบด้วย 6 เล่ม ต้นทุนสูงมาก

กระนั้นระหว่างที่ทำ pre-order ก็ประเมินว่าอาจส่งหนังสือชุดนี้เข้าห้องสมุดในโครงการ 'เติมหัวใจใส่ห้องสมุด' ได้

เรากันรายได้ส่วนหนึ่งของการจำหน่าย สี่ภพ ฉบับ pre-order และขอเงินจากสปอนเซอร์อีกทางหนึ่ง ตีพิมพ์ สี่ภพ

ดังนั้นก็ถือว่าผู้ซื้อ สี่ภพ ก็มีส่วนช่วยส่งหนังสือเข้าห้องสมุด

ความจริงเตรียมหนังสือไว้ตั้งแต่งานหนังสือ แต่ทางกระทรวงศึกษาฯขอเลื่อนไปก่อน เพราะกลัวเรื่องน้ำท่วมโกดัง

ในที่สุดก็ได้จัดส่งเข้าโกดังสำนักบริหารงานการศึกษานอกโรงเรียน กระทรวงศึกษาธิการ เรียบร้อยแล้ว

เป็นจำนวนหนังสือ 300 ชุด ชุดละ 6 เล่ม มูลค่าหนังสือ 720,000.- บาท

ขอขอบคุณสปอนเซอร์ทั้งหลาย ได้แก่

บริษัท วินด์ชิลล์ จำกัด
ม.ล. ปรางทิพย์ เทวกุล
คุณสุธีร์ คันธารวงสกุล
คุณชัยพร ไชยวงศ์สุริย
คุณณัชฐานันท์ รูปขจรและป๋อมแป๋ม
นายธนิตย์ ไพบูลย์
คุณบุญช่วย จารุวจนะ
คุณนงลักษณ์ วงศ์กังวาน
คุณนฎา กล้วยไม้
คุณวนาวัลย์ - ทอมัส ดาตี้
คุณศุภฤกษ์ ศิวะมาศ
คุณอรรถพร พรมแก้วงาม
คุณสุวิมล โรจน์กังสดาล
อาจารย์นงนภัส ตาปสนันทน์
คุณวโรกาส ตาปสนันทน์
คุณรินทร์หทัย สิริศิรวิชญ์
คุณสุระเมษฐ์ สิริศิรวิชญ์
คุณสุรศักดิ์ ดุษฎีเมธา
คุณกฤษณ์และศรินรัตน์ เลิศยิ่งยศ
คุณกุลยา ธนะปุระ
คุณดวงจันทร์ ว่องไวตระการ
คุณปนัดดา รัตนธนาวันต์
พญ. นภิสวดี ว่องชวณิชย์
ม.ล.เทวินธรา เทวกุล
คุณวีร์ ชวพงศ์
คุณศรพรหม ตันวัฒนเสรี
คุณสวัสดิ์ ลัภยพร
คุณสุกิจ วงศ์บุษราคัม
คุณนพพร อาภามงคล
คุณวารินทร์ ภัทรกิจธรรม
คุณอรนันท์ ลิ้มไพบูรณ์
คุณกรวิภา ติยะวงค์
คุณสมคิด-นวลพรรณ มั่งคั่ง
บริษัท 113 จำกัด
และผู้ไม่ประสงค์ออกนาม

จะเห็นว่ารายชื่อสปอนเซอร์คราวนี้ยาวกว่าทุกรอบ เพราะต้องใช้เงินทุนมากกว่าทุกคราว

จนถึงวันนี้ โครงการเติมหัวใจใส่ห้องสมุดได้บริจาคหนังสือเข้าห้องสมุดไปแล้วรวม 266,940 เล่ม เป็นมูลค่าหนังสือ 58,479,900.-บาท

ใกล้ 60 ล้านแล้วครับ

ขอบคุณสปอนเซอร์และผู้อ่านที่ช่วยซื้อหนังสือ ช่วยให้ผู้อ่านตามห้องสมุดมีโอกาสอ่านเหมือนกัน

วินทร์ เลียววาริณ
6 ธันวาคม 2568

หมายเหตุ สี่ภพ ฉบับ Exclusive Edition ยังมีจำหน่าย เราไม่ได้โปรโมต จึงขายไปช้าๆ เรื่อยๆ ใครสนใจก็ยังซื้อได้

.......................

ค่านิยมอย่างหนึ่งที่ฝังหัวคนจำนวนมากคือ “มากๆ คือคุ้ม”

แต่ ‘มาก’ ไม่ได้แปลว่าดี ‘มาก’ ไม่ใช่เรื่องคุ้มเสมอไป เพราะหากซื้อเสื้อผ้าลวดลายมากมาย แต่ทำให้ในภาพรวมดูไม่ดี ก็ไม่คุ้มแล้ว