ในการเขียนหนังสือ บ่อยครั้งนักเขียนต้องการให้เนื้อเรื่องดำเนินไปอย่างหนึ่ง แต่เมื่อเผลอหลงทางเข้ารกเข้าพง กลับพบว่าเรื่องน่าสนใจกว่าเดิม ก็สามารถพลิกเปลี่ยนเรื่องได้ เช่น แรกเริ่มตั้งใจเขียนเรื่องรักสมหวัง แต่กลายเป็นเรื่องเศร้าสลดซึ่งดีกว่ากันมาก ๆ ก็รับความบังเอิญนี้เสีย

ในการทำอาหาร บางครั้งผลที่ได้รับไม่ตรงตามที่ต้องการแต่แรก ทว่ากลับให้รสชาติที่ดีไปอีกแบบหนึ่ง อาหารจานเด็ดจำนวนมากเกิดมาจากความบังเอิญ ตั้งแต่แซนด์วิชไปจนถึงอาหารแปลก ๆ ประเภท 'คิดได้ไง' ทั้งหลาย

ในสายการแพทย์และวิทยาศาสตร์ มีการค้นพบมากมายอันเป็นประโยชน์ต่อมนุษยชาติซึ่งเกิดจากความบังเอิญ เช่น การค้นพบวัคซีนป้องกันโรค, การค้นพบว่าระบบประสาททำงานด้วยไฟฟ้า, เอกซเรย์, ยาเพนิซิลลิน, วัคซีนฝีดาษจากวัว, การพบเสียงตกค้างของ บิ๊ก แบง ฯลฯ เหล่านี้ล้วนเริ่มต้นมาจากความบังเอิญหรือลูกฟลุค

ความบังเอิญที่น่ารื่นรมย์!

ในการใช้ชีวิต อาจจะมีสักครั้งสองครั้งหรือหลายครั้งที่หลายเรื่องทำให้เกิดความบังเอิญที่น่ารื่นรมย์ เช่น การยิ้มกับคนแปลกหน้าในห้องน้ำทำให้มีโอกาสเป็นพรีเซนเตอร์โฆษณายาสีฟัน การคุยกับผู้โดยสารที่นั่งข้าง ๆ ในเครื่องบินนำไปสู่ธุรกิจใหม่ ๆ การทำงานหนักในงานชิ้นหนึ่งจนล้มป่วยต้องเข้าโรงพยาบาลทำให้พบวิธีหาเงินแบบใหม่ การขับรถเฉี่ยวกันทำให้พบคนรัก (นี่เป็นพล็อตนิยายรักมาหลายสิบปีแล้ว) ฯลฯ

โลกนี้เต็มไปด้วยของดีที่มากับความบังเอิญ แต่มันจะไม่มีวันกลายเป็นลูกฟลุคที่น่ารื่นรมย์หากไม่มีใครมองเห็น หรือไม่พร้อมเปิดรับหนทางใหม่ที่นำไปสู่นวัตกรรม 'ความบังเอิญที่น่ารื่นรมย์' ในสายตาของคนที่มองไม่เห็นอาจเป็นเพียงขยะชิ้นหนึ่งเท่านั้น

การเปิดหูเปิดตา เปิดความคิด อ่านมาก เดินทางมาก การไม่ยึดติดกับกฎเดิม ๆ ก็มีส่วนช่วยเปิดความคิดเปิดใจออกกว้าง หากฝึกฝนสายตาให้แยกแยะเพชรออกจากตม มันก็เป็นความรื่นรมย์

นักวิทยาศาสตร์สายการแพทย์ผู้ยิ่งใหญ่ หลุยส์ ปาสเตอร์ เขียนว่า "ในพื้นที่ของการสังเกต ความบังเอิญเกิดขึ้นกับความคิดที่พร้อมจะรับเท่านั้น"

เพราะถึงแสงสว่างจะสาดตรงมาหาเรา แต่หากไม่เปิดหน้าต่าง ก็ยังคงจมอยู่ในความมืดเช่นเดิม

วินทร์ เลียววาริณ
5-6-25
...........................

จาก สองปีกของความฝัน 
46 บทความกำลังใจ ราคาเพียง 170 บาท = บทความละ 3.69 บาท (ไม่คิดค่าส่ง)
หนังสือหมดเมื่อไร จะไม่ตีพิมพ์ใหม่แล้ว

ไม่ใช่เรื่องแปลกที่ในโลกเร่งรีบทุกวันนี้ จะมีโฆษณาสร้างนักเขียนแบบเร่งรีบ เป็นนักเขียนได้ในเวลาไม่กี่วัน

เรามีค่านิยมว่า ความสำเร็จมาเร็วๆ ได้ ในบางสายอาจจะใช่ แต่จากประสบการณ์ตรง ไม่น่าใช่สายนักเขียน

มีคนถามผมเสมอว่า ต้องใช้เวลาสร้างนักเขียนคนหนึ่งนานเท่าไร ปีเดียวพอไหม?

คำตอบของผมคือ 20-30 ปี

ได้ยินเช่นนี้ หลายคนไม่เชื่อ ส่วนคนที่เชื่อหลายคนก็ล้มเลิกความคิดจะเป็นนักเขียน

ผมบอกเสมอมาว่า นักเขียนมีสองแบบ นักเขียนธรรมดากับนักเขียนดี

นักเขียนธรรมดาแค่จับปากกาเขียนตัวหนังสือ ก็เป็นนักเขียนได้แล้ว

ส่วนนักเขียนดีนั้นต้องมีคุณสมบัติคิดลุ่มลึก จินตนาการกว้างไกล แต่งเรื่อง วางลำดับเรื่อง สามารถใช้ภาษาในระดับดี ไม่มีส่วนขาดส่วนเกิน เป็นศิลปินที่สร้างสรรค์งานแต่ละชิ้นอย่างประณีตจะทำอย่างนี้ได้ต้องใช้เวลาหลายสิบปี ไม่มีทางเขียนเรื่องดีได้หากไม่ฝึกฝนยาวนาน

ลำพังการฝึกใช้ภาษาให้ถึงขั้น ‘นายของภาษา’ ก็ต้องใช้เวลายี่สิบปีขึ้นไป

การฝึกฝนก็เหมือนการเปลี่ยนจากธารน้ำสายน้อยเป็นแม่น้ำสายใหญ่ ธารน้ำไม่สามารถกัดเซาะแผ่นดินได้ในทีเดียว ต้องค่อย ๆ สะสมพลัง ขยับขยายกลายเป็นลำน้ำใหญ่ขึ้น จึงมีแรงเซาะแผ่นดินโค่นภูผา รีบร้อนเกินไปก็ไร้พลังเซาะ ต้องบ่มเพาะจนสายน้ำมีพลังแรงพอ

นี่เองที่ทำให้เรื่องบางเรื่องทำเร็วไม่ได้ แม้อยากให้เร็วแค่ไหนก็ตาม

ยิ่งรีบยิ่งช้า

การฝึกเขียนก็เหมือนการออกกำลังกาย และอีกหลายกิจกรรมที่ดูเหมือนไม่สนุก เพราะเราคิดไปก่อนว่ามันไม่น่าสนุก

การติดป้ายกิจกรรม ‘สนุก’ และ ‘ไม่สนุก’ แยกชัดเจนทำให้เราเสียโอกาสทำเรื่องที่ไม่น่าจะสนุกให้สนุกได้ เพราะสนุกและไม่สนุกเป็นเรื่องนานาจิตตัง บางคนไม่สนุกกับการออกกำลังกาย บางคนกลับสนุกกับมัน ฯลฯ

ชีวิตคือการรักษาสมดุลของความชอบกับความไม่ชอบ คือการรักษาจังหวะความเร็วช้า ผ่อนหนักผ่อนเบา

ในปรัชญาการใช้ชีวิตแบบทางสายกลาง ใช้เวลาแต่พอดี ไม่เร่ง ไม่ช้า เพราะเวลาคือดัชนีวัดระยะทางของชั่วชีวิต ไม่ใช่ชีวิตในตัวมันเอง

บางทีสุภาษิตไทย ‘ช้าเป็นการนานเป็นคุณ’ กับ ‘น้ำขึ้นให้รีบตัก’ อาจไม่ได้ขัดแย้งกัน แต่เป็นคนละ ‘โหมด’ ที่ใช้ต่างเวลากัน

บางเรื่องควรเร็วหน่อย บางเรื่องควรช้าหน่อย

รักษาสมดุลของเร็ว-ช้าได้ ชีวิตก็งดงามขึ้น

วินทร์ เลียววาริณ
4-6-25
...................................

จาก เหตุผลที่ตื่นขึ้นมาในตอนเช้า 
56 บทความกำลังใจ ราคาเพียง 200 บาท = บทความละ 3.5 บาท (ไม่คิดค่าส่ง)
หนังสือหมดเมื่อไร จะไม่ตีพิมพ์ใหม่แล้ว

สมัยเป็นเด็ก ผมใช้ชีวิตในห้องสมุดประชาชนเสมือนหนึ่งเป็นบ้านหลังที่สอง ผมไปห้องสมุดทุกวันที่มันเปิด ห้องสมุดอนุญาตให้ยืมหนังสือกลับบ้านได้วันละสองเล่ม ผมรู้สึกว่าน้อยไป บ่อยครั้งจึงอ่านเล่มที่ 3 4 5... ในห้องสมุด นอกเหนือจากสองเล่มที่ยืมกลับบ้าน

วันหนึ่งขณะนั่งอ่านหนังสือในห้องสมุด วัยรุ่นแปลกหน้าคนหนึ่งเดินเข้ามาหา ถามผมว่า “เวลาอ่านหนังสือ อ่านคำนำหรือเปล่า?”

ผมตอบว่า “เปล่า” เพราะไม่เคยอ่านคำนำ

วัยรุ่นแปลกหน้าก็นั่งลงสอนการอ่านหนังสือให้ถูกวิธี ชี้ให้เห็นความสำคัญของการอ่านคำนำ การอ่านคำนำทำให้เราเข้าใจว่ามันเป็นหนังสือเกี่ยวกับอะไร การอ่านสารบัญก็ทำให้เรารู้ขอบเขตเนื้อหาของหนังสือเล่มนั้น ว่าคนเขียนต้องการเสนออะไร ฯลฯ

ผมเป็นเด็กขี้อาย ไม่เคยชินกับการสนทนากับคนแปลกหน้า ก็อือ ๆ ออ ๆ แล้วรีบกลับบ้าน

บ่ายนั้นวัยรุ่นแปลกหน้าคนเดิมก็ตามมาหาผมถึงบ้าน เชื่อว่าเขาได้ที่อยู่ผมมาจากบรรณารักษ์ เขาบอกว่าบทเรียนที่ห้องสมุดยังไม่จบ ก็ตามมาสอนต่ออีกรอบหนึ่ง!

เป็นครั้งแรกที่มีครูมาสอนถึงบ้านโดยไม่ได้เชิญ

เป็นครั้งแรกที่แลเห็นความเมตตาและความปรารถนาดีของคนแปลกหน้าคนหนึ่ง

คนบางประเภทมีความเมตตาสูง และหวังดีต่อคนแปลกหน้า อยากให้คนอื่นพัฒนาตนเองดีขึ้น

ผมยังเคยผ่านประสบการณ์คนแปลกหน้าช่วยเหลืออีกหลายครั้ง เช่น ครั้งหนึ่งฝนตกหนัก คนแปลกหน้ากางร่มไปส่ง เคยถามทางจากคนแปลกหน้า แล้วเขาก็นำทางเราไปถึงที่หมาย

ครั้งหนึ่งผมว่ายน้ำในสระสาธารณะแห่งหนึ่ง ผมไม่เคยชอบว่ายน้ำ แต่จำเป็นต้องออกกำลังกาย ก็ว่ายไปแค่ให้รู้ว่าไปว่ายน้ำมาแล้ว

ชายแปลกหน้าคนหนึ่งเห็นวิธีว่ายน้ำของผมแล้ว ก็เข้ามาหา แล้วสอนวิธีว่ายน้ำที่ถูกต้องให้ผม

แม้สอนอยู่นาน และไม่ค่อยเข้าหัวคนที่ไม่ชอบออกกำลังกายเท่าไร แต่ก็แลเห็นว่าเขาเป็นคนมีเมตตา

แม่เพื่อนสนิทผมเป็นโรคอัลไซเมอร์ ครั้งหนึ่งนางไปงานเลี้ยงและคุยกับคนแปลกหน้าที่ร่วมโต๊ะ นางเล่าเรื่องเดิมซ้ำ ๆ กันหลายครั้ง เนื่องจากจำไม่ได้ว่าเล่าแล้ว คนแปลกหน้าฟังดูแล้ว พอคาดว่านางเป็นอัลไซเมอร์ ก็นั่งฟังนางเล่าอย่างตั้งใจ เหมือนฟังเป็นครั้งแรก ไม่เอ่ยท้วงว่า เคยฟังแล้ว

โลกมีตัวอย่างของคนแปลกหน้าที่ดีมากมาย

และโชคดีที่มันเป็นเรื่องจริง

..........................

เราอาจได้รับการสั่งสอนจากผู้ใหญ่ว่าให้ระวังคนแปลกหน้า ซึ่งอาจจะคิดร้ายกับเรา แต่มันไม่ใช่สูตรสำเร็จตายตัว เพราะคนแปลกหน้าที่ดีก็มี คนใกล้ตัวที่แย่ ๆ ก็มีมาก

สิ่งหนึ่งที่ผู้ใหญ่ควรสอนก็คือการรู้จักวิเคราะห์ประเมินว่า คนแปลกหน้าคนหนึ่งหวังดีหรือร้าย

บ้านเราสมัยก่อนมีธรรมเนียมการวางตุ่มน้ำและกระบวยที่หน้าบ้าน สำหรับคนแปลกหน้าเดินผ่านไปมาสามารถดื่ม นี่ก็เป็นธรรมเนียมที่สะท้อนว่าคนเราไม่ได้แบ่งกันที่คนแปลกหน้ากับคนไม่แปลกหน้า

แต่แบ่งที่คนมีน้ำใจกับคนไม่มีน้ำใจ

บางครั้งคนแปลกหน้าที่มีน้ำใจก็ต้องหงายหลัง ชายคนหนึ่งขับรถผ่านสี่แยก แลเห็นชายชราคนหนึ่งยืนอยู่ริมถนน หันรีหันขวาง เหมือนคนป่วยโรคอัลไซเมอร์ที่หลงทาง เขาจึงจอดรถ จูงคนแก่ไปขึ้นรถ แล้วบอกคนแก่ว่า จะขับไปส่งที่บ้าน

เขาขับรถออกไปขณะถามคนแก่ว่า “บ้านตาอยู่ตรงไหนก็ชี้ด้วย”

คนแก่มีสีหน้าตกใจ ชี้มือไปข้างหน้า ทำท่าจะพูด แต่พูดไม่ออก คนขับยิ่งเชื่อว่าชายชราเป็นคนป่วยโรคอัลไซเมอร์ที่หลงทาง ก็ขับรถต่อไป บอกคนแก่ว่า “ใจเย็น ๆ ลองนึกดูว่าบ้านตาสีอะไร อยู่ตรงไหน”

คนแก่บอกว่า “บ้านกูก็อยู่ตรงจุดที่กูยืนอยู่เมื่อกี้นั่นแหละ กูกำลังรอใส่บาตรพระ มึงก็เสือกลากกูมา ไอ้เปรต...”

โชคดีที่มันไม่ใช่เรื่องจริง มันเป็นแค่เรื่องขำขัน

วินทร์ เลียววาริณ
4-6-25 ................................... จากหนังสือ มากกว่าสามสิบสอง

49 บทความกำลังใจ ราคาเพียง 250 บาท = บทความละ 5.10 บาท (ไม่คิดค่าส่ง)
หนังสือหมดเมื่อไร จะไม่ตีพิมพ์ใหม่แล้ว