ท่านรัฐมนตรีรักชาติกับคณะทำงานไปเยี่ยมโรงเรียนแห่งหนึ่ง หลังจากนั้นก็บอกให้ผู้ช่วยพิมพ์รายงานเสนอร่างกฎหมายลดค่าใช้จ่ายของโรงเรียนทั้งหมด

"ค่าใช้จ่ายอาหารกลางวันเด็กสูงเกินไป จะกินดีไปหน่อยแล้ว หั่นทิ้งไป ค่าอินเทอร์เน็ตก็ไม่จำเป็น เด็กจะติดเน็ตเปล่าๆ ถ้าจะใช้ ก็ให้จ่ายกันเอง ส่วนคอมพิวเตอร์ไม่ต้องซื้อ สิ้นเปลืองงบประมาณเปล่าๆ ห้องสมุดก็ไม่ต้องปรับปรุง ตอนนี้ทุกอย่างเป็นดิจิตัล เด็กๆ ใช้หนังสือเป็นหมอนไม่ดีนะ เดี๋ยวคอเคล็ด"

วันต่อมาท่านรัฐมนตรีรักชาติไปเยือนเรือนจำ หลังจากเดินตรวจตราทั่วเรือนจำแล้ว ก็สั่งให้ผู้ช่วยพิมพ์รายงานเสนอร่างกฎหมายเพิ่มค่าใช้จ่ายของเรือนจำ

"อาหารที่นี่คุณภาพต่ำ หมายังไม่แดก นักโทษก็เป็นคนนะ เราต้องเพิ่มอาหารให้ดีขึ้นทั้งคุณภาพและปริมาณ ส่วนสัญญาณอินเทอร์เน็ต ก็ควรติดทั่วคุก ส่วนเตียงนอน ก็หาฟูกดีๆ มาหน่อย จะให้นอนบนพื้นแข็งๆ ได้ยังไง มันไม่ถูกต้องกับหลักฮิวมั่นไรท์ อ้อ! เครื่องทีวี ก็ขอให้ติดตั้งทั่วทั้งคุก เอาจอใหญ่สักร้อยนิ้ว ลำโพงดีหน่อย"

ผู้ช่วยถาม "ท่านครับ ทำไมเราจึงลดค่าใช้จ่ายของโรงเรียน แล้วปรับปรุงคุณภาพของคุกครับ?"

รัฐมนตรีรักชาติตบหัวผู้ช่วยหนึ่งที

"คุณนี่โง่บรรลัยเลย พวกเราอายุขนาดนี้แล้ว ไม่ต้องเข้าโรงเรียนแล้ว แต่เรามีโอกาสสูงที่จะเข้าคุก"

วินทร์ เลียววาริณ
เล่าใหม่จากขำขันที่เคยได้ยินมา

24-5-25

โพสต์ดาราศาสตร์ 101 พูดถึงยูโรปา ดวงจันทร์ดวงหนึ่งของดาวพฤหัส ทำให้ต้องคุยเรื่องต่อไปนี้

ยูโรปาเป็นน้ำแข็งทั้งดวง แต่เชื่อว่าใต้น้ำแข็งหนาคือมหาสมุทร

เมื่อ 20 ปีก่อน (2548) ผมตีพิมพ์นิยายไซไฟชุด จรูญจรัสรัศมีพราว พร่างพร้อย ในเล่มมีเรื่องสั้นชื่อ สงครามยูโรปา ใช้ฉากดวงจันทร์ยูโรปา

ผมแต่งเรื่องให้มนุษย์ต้องการทรัพยากรพิเศษบางอย่างที่มีเฉพาะในมหาสมุทรของยูโรปา ผมแต่งเรื่องให้จักรวรรดิโลกจำต้องครอบครองดวงจันทร์ดวงนี้ ผลก็คือเกิดสงครามระหว่างมนุษย์กับชาวยูโรปา

ผมยังแต่งเรื่องให้สัตว์น้ำบนดวงจันทร์นี้มีสารเคมีบางตัวที่เหมาะกับสรีระมนุษย์ เป็นยาอายุวัฒนะอย่างหนึ่ง ตัวเอกเป็นทหารถูกส่งไปรบ และรักกับชาวพื้นเมืองยูโรปา แล้วหันไปต่อต้านกองทัพชาวโลก

นอกจากนี้ผมยังแต่งเรื่องให้มีการปรับเปลี่ยนพันธุกรรมคนให้ร่างกายสามารถอยู่อาศัยในสภาวะของดวงจันทร์นี้ได้

พล็อตนี้เหมือนลอกเรื่อง Avatar และ Avatar : The Way of Water ของ เจมส์ คาเมรอน มาเลย

โชคดีที่ผมเขียนก่อนเรื่อง Avatar 4 ปี และก่อน The Way of Water 17 ปี ไม่งั้นคงเข้าข่ายลอก เพราะคงไม่มีใครเชื่อคนไทยคิดก่อน

กลับมาที่ยูโรปา ในเรื่อง 2010: Odyssey Two โซเวียตกับสหรัฐฯจับมือกันส่งยานไปดาวพฤหัส แต่พบว่ามียานอวกาศลำหนึ่งแซงไป

มันเป็นยานอวกาศของจีน ชื่อเซียน มุ่งหน้าที่ดาวพฤหัสเช่นกัน ยานเซียนนั้นแล่นไปเร็วมาก เพราะขนเชื้อเพลิงไปแค่เที่ยวเดียว

นักวิทยาศาสตร์จีนกะว่าจะเอาน้ำจากยูโรปาเป็นเชื้อเพลิงเที่ยวกลับ

ยานเซียนไปจอดที่ยูโรปา และถูกบางสิ่งบนยูโรปาทำลาย นักวิทยาศาสตร์จีนชื่อจางส่งสารไปที่ยานโซเวียต บอกว่ามีชีวิตบนยูโรปา แล้วก็ตายไป

เมื่อยานโซเวียตไปถึง พบว่าสิ่งทรงภูมิปัญญาต่างดาวเปลี่ยนดาวพฤหัสเป็นดวงอาทิตย์ เพื่อทำให้น้ำแข็งบนยูโรปาละลาย และกำเนิดชีวิตใหม่ที่นั่น

แล้วส่งสารสุดท้ายผ่านสมงกล HAL ไปยังโลกว่า "ทุกโลกเป็นของพวกท่าน ยกเว้นยูโรปา อย่าพยายามลงจอดที่นั่น"

แต่มนุษย์ก็คือมนุษย์ ส่งยานไปที่ยูโรปาอีกหลายลำ และทุกลำก็ถูกทำลาย

บางทีสิ่งเดียวที่สามารถเตือนมนุษยชาติได้ก็คือสิ่งทรงภูมิปัญญาต่างดาว

แต่สิ่งทรงภูมิปัญญาต่างดาวจะสามารถเตือนเราว่าอย่าสร้าง 'กสน' ได้ไหมหนอ

ป.ล. รูปที่นำลงมาเป็นรูปจริง เส้นสายบนดวงจันทร์ในรูปคือร่องลึกรอยแตกของน้ำแข็ง

วินทร์ เลียววาริณ
23-5-25

The public have an insatiable curiosity to know everything, except what is worth knowing.

Oscar Wilde

รู้ไหมว่าดวงดาวต่างจากดาวเคราะห์อย่างไร แม้ภาษาไทยใช้คำว่า 'ดาว' เหมือนกัน แต่ไม่เหมือนกัน

ดวงดาวคือพระอาทิตย์ เป็นแหล่งพลังงาน เป็นจุดที่ระเบิดตูมตาม เรียก fusion อย่าไปสนใจเลยว่า fusion เป็นยังไง เดี๋ยวจะเกิด confusion เปล่าๆ

ดวงอาทิตย์ของเรา (Sun) มีแรงโน้มถ่วงสูงกว่าโลกเรา 28 เท่า ร้อนประมาณ 15 ล้านองศาเซลเซียส พอใช้ปิ้งหมูย่างได้ทั้งโลกนานหลายศตวรรษ

ส่วนดาวเคราะห์คือก้อนกลมๆ โคจรรอบดวงอาทิตย์อีกที ดวงที่อยู่ใกล้ดวงอาทิตย์ก็ร้อนหน่อย ไกลออกไปก็หนาว บ้างก็เป็นน้ำแข็ง

โลกเราอยู่ตรงเขตสบายๆ ที่เรียกว่า Goldilock Zone เขาว่าเอื้อต่อการมีชีวิต แต่โดยส่วนตัวผมไม่เชื่อ เพราะเราตั้งชื่อนี้ขึ้นเอาเอง และใช้มาตรฐานของเราเป็นตัวกำหนด

เราเชื่อมานานแล้วว่าดาวเคราะห์ดวงไหนก็ตามที่ไม่ใช่อยู่ใน Goldilock Zone จะไม่มีสิ่งมีชีวิต ดาวเคราะห์ที่ร้อนไปหรือเย็นไป หรือไม่มีแสงอาทิตย์ จะไม่เกิดสิ่งมีชีวิต

แต่ความเชื่อนี้ก็มีข้อขัดแย้งในโลกเรานี่เอง มีบางจุดในโลกเราใต้มหาสมุทรที่มืดสนิท ไม่มีแสงอาทิตย์ มีแต่ความร้อนจากใจกลางโลก และร้อนจัดเกินกว่าสิ่งมีชีวิตที่เรารู้จักจะอยู่ได้ ก็ปรากฏว่ามีสิ่งมีชีวิตยั้วเยี้ยเต็มไปหมด ทั้งที่ไม่มีแสงอาทิตย์และร้อนจัด

นี่บอกเราว่าสิ่งมีชีวิตอาจถือกำเนิดได้ในพื้นที่ที่ไม่มีแสงอาทิตย์ และร้อนสุดทนทาน

ตัวอย่างหนึ่งที่น่าสนใจคือดวงจันทร์ยูโรปาซึ่งโคจรรอบดาวพฤหัส เป็นดวงจันทร์น้ำแข็ง สีขาวโพลนทั้งดวง ถ้าใช้กรอบคิดเดิมๆ ยูโรปาก็ไม่น่าจะมีสิ่งมีชีวิต

เอาละ ก่อนไปคุยเรื่องยูโรปาที่ไม่ใช่ขนมและทีมฟุตบอล เรามาโม้เรื่องดาวพฤหัสก่อนดีกว่า ดาวพฤหัสเป็นดาวเคราะห์ที่แปลก ขนาดของมันใหญ่กว่าดวงดาวหลายดวงในทางช้างเผือก แต่มันก็เป็นได้แค่ดาวเคราะห์ เพราะมวลของมันไม่มากพอให้เป็นดวงอาทิตย์

ด้วยขนาดใหญ่ยักษ์ของมัน (ขนาดของมันใหญ่พอบรรจุโลกของเราได้ถึง 1,300 ดวง) ดาวพฤหัสถือว่ามีบุญคุณต่อชาวโลกมหาศาล ควรกราบไว้วันละสามเวลา เพราะมันช่วงดูดสิ่งแปลกปลอมในระบบสุริยะ เช่น อุกกาบาต ลงไปในในดาว ทำให้โลกเราปลอดภัยจากสิ่งอันตรายเหล่านี้มานานเป็นหลายพันล้านปี

หากลองสังเกตดาวพฤหัส จะเห็น 'ดวงตา' ของมัน เป็นจุดสีแดง เรียกว่า Great Red Spot แต่หากวันหนึ่งเมืองไทยไปดวงจันทร์สำเร็จและโครงการอวกาศรุ่งเรือง จัดทัวร์ไปเที่ยวดาวพฤหัส ก็ไม่ต้องแวะชม Great Red Spot หรอกนะ เพราะลูกแดงนี่เป็นพายุ

ขนาดของพายุนี้เคยใหญ่พอบรรจุโลกเราได้ 3 ดวง แต่ตอนนี้เศรษฐกิจไม่ดี ขนาดก็หดลงมา ใหญ่เท่าโลกเราหนึ่งดวง

เอาละ เรารู้ใช่ไหมว่าน้ำขึ้นน้ำลงในโลกเป็นผลมาจากดวงจันทร์ส่งแรง 'ดูด' น้ำ ดาวพฤหัสก็เหมือนกัน ผลของแรงดึงดูดมหาศาลของดาวพฤหัสที่ดึงดวงจันทร์ต่างๆ ไว้ ทำให้แกนกลางของดวงจันทร์ร้อน ซึ่งเป็นเรื่องปกติ

ดังนั้นแม้ดวงจันทร์ยูโรปาเป็นน้ำแข็งทั้งดวง ใจกลางของมันก็ร้อนเพราะแรงจากดาวพฤหัส เดาซิว่าผลที่ตามมาคืออะไร?

ผลก็คือน้ำแข็งใต้ผิวดวงจันทร์ละลาย

แม่นแล้วเด้อ! ใต้ผิวน้ำแข็งหนาราว 25 กิโลเมตรของยูโรปาคือน้ำ และที่ใดมีน้ำ ก็เชื่อว่าน่าจะมีสิ่งมีชีวิต ดังตัวอย่างใต้สมุทรของเรา

.

ในนิยายวิทยาศาสตร์ภาคต่อของนวนิยายคลาสสิก 2001: A Space Odyssey คือเรื่อง 2010: Odyssey Two อาร์เธอร์ ซี. คลาร์ก จินตนาการแบบล้ำลึกมาก (ตรงนี้มีสปอยเลอร์นะจ๊ะ) เขาจินตนาการให้สิ่งทรงภูมิปัญญาต่างดาวเปลี่ยนดาวพฤหัสเป็นดวงอาทิตย์

ดังที่เกริ่นแล้วว่า ดาวพฤหัสเกือบได้เป็นดวงอาทิตย์ แต่มวลไม่ถึง สิ่งทรงภูมิปัญญาต่างดาวก็ส่งแท่งหินสีดำปริศนา (ทาง Kerry หรือ FedEx ก็จำไม่ได้แล้ว) ไปที่ดาวพฤหัส แล้วใช้หลักเครื่องจักรสร้างเครื่องจักร ขยายจำนวนแท่งหินดำจำนวนมหาศาลขึ้นมาปิดดาวพฤหัส เมื่อถึงจุดจุดหนึ่ง ดาวพฤหัสก็เปล่งแสงสว่าง มันกลายเป็นดวงอาทิตย์ดวงที่สองในระบบสุริยะ!

ผลที่ตามมาคือ ดวงจันทร์ที่โคจรรอบดาวพฤหัสก็ร้อนขึ้น น้ำแข็งบนผิวยูโรปาละลายเป็นน้ำ ยูโรปากลายเป็นดาวเคราะห์มหาสมุทรเหมือนโลก เปิดโอกาสให้เกิดสิ่งมีชีวิตบนยูโรปา หรือให้สิ่งมีชีวิตเดิมใต้สมุทรวิวัฒนาการต่อไปเป็นสิ่งทรงภูมิปัญญา

ส่วนโลกเราก็เกิดการเปลี่ยนแปลงเช่นกัน นั่นคือเรามีดวงอาทิตย์สองดวง ไม่มีกลางคืนอีกต่อไป

เรื่องนี้ต้องขอบคุณสิ่งทรงภูมิปัญญามากๆ จ้ะ เพราะประหยัดค่าไฟฟ้าตอนค่ำไปได้เยอะ และที่ดีที่สุดคือซักผ้าตอนกลางคืนก็ตากแดดได้

วินทร์ เลียววาริณ
21-5-25