When Small men begin to cast big shadows, it means that the sun is about to set.

เมื่อคนไม่สำคัญเริ่มสร้างเงาขนาดใหญ่ ก็หมายถึงตะวันกำลังจะตกดิน

Lin Yutang

.........................

หมายเหตุ

small men หมายถึงคนทั่วไป คนที่ไม่สำคัญ แต่อาจหมายถึงนักการเมืองที่พยายามจำลองตัวเองเป็นคนธรรมดาเหมือนชาวบ้าน ในบริบทนี้ก็อาจหมายถึงนักการเมืองที่เริ่มหมดแสง

หลินหยี่ถัง (林語堂) เป็นนักปราชญ์จีนที่มีชื่อเสียงในศตวรรษที่ 20

เวลาใช้คำว่า Big Bang เรานึกภาพการระเบิดจากจุดจุดหนึ่ง หรือจุดศูนย์กลาง

นี่คือวิธีมองตามสามัญสำนึกของมนุษย์

เรามีภาพการระเบิดแบบหนังฮอลลีวูด ระเบิดรถ ระเบิดตึก ก็ต้องมีจุดศูนย์กลาง

หรืออาจบอกว่าการระเบิดเกิดขึ้นภายใน space

แต่ บื๊ก แบง ไม่ใช่การระเบิดภายในพื้นที่หรือ space

มันไม่ใช่การระเบิดตามสามัญสำนึกของเราด้วยซ้ำ

อาจเรียกว่ามัน 'ปรากฏ' ขึ้นก็ได้

แล้วปรากฏขึ้นจากไหน?

ไม่ทราบ

เรารู้เพียงว่า บื๊ก แบง ปรากฏขึ้นพร้อม space ที่มันสร้างขึ้น

บื๊ก แบง ก็คือการสร้าง space ขึ้นมา

ดังนั้นมันไม่มีจุดใดจุดหนึ่งใน space ที่บอกว่านี่คือ บิ๊ก แบง นะ เพราะไม่ได้เกิดขึ้นใน space

งงใช่ไหม? ไม่งงก็แปลก

สิ่งที่แปลกอีกอย่างก็คือ ไม่ว่าคุณอยู่จุดใดในจักรวาล คุณจะรู้สึกเหมือนว่าคุณเป็นจุดศูนย์กลางของการขยายตัว

คล้ายๆ อีโก้ของคนบางคน

เคี้ยกเคี้ยก

วินทร์ เลียววาริณ
5-6-25

เช้านี้อากาศดี ท่านรัฐมนตรีรักชาติตื่นมาออกกำลังกาย โดยเดินรอบสวนของท่าน พื้นที่ 7 ไร่เพียงพอให้ท่านเดินออกกำลังกายโดยไม่ต้องพึ่ง ฟิตเนส เซ็นเตอร์ ที่ไหน อย่าว่าแต่ท่านก็มี ฟิตเนส เซ็นเตอร์ ที่มุมหนึ่งของพื้นที่บ้าน

ท่านรัฐมนตรีรักชาติเดินไปบนพื้นคอนเกรีตริมรั้ว พลันสายตาเหลือบเห็นใบไม้ใบหนึ่ง ท่านรัฐมนตรีรักชาติก้มลงดู มันไม่ใช่ไบไม้ที่หล่นมาจากต้นไม้ในบ้านท่านแน่นอน ท่านตะโกนเรียกสาวใช้

สาวใช้วิ่งหน้าตื่นมาหา

ท่านว่า "ใบไม้นี่มาจากที่ใด?"

"น่าจะปลิวมาจากเพื่อนบ้านท่านค่ะ"

"อย่างนี้ใช้ไม่ได้ รุกล้ำอธิปไตยบ้านผม โยนมันกลับไป"

สาวใช้หยิบใบไม้ใบนั้น เหวี่ยงข้ามรั้วไปที่บ้านติดกัน

ท่านรัฐมนตรีรักชาติเดินต่อไป พลันชะงักกึก สายตาจับที่กิ่งไม้กิ่งหนึ่งของต้นไม้เพื่อนบ้าน ถามสาวใช้ "กิ่งนั่นข้ามรั้วบ้านผมหรือเปล่า?"

"มองไม่ชัดค่ะ"

"ตามช่างสมบัติมาซิ"

"วันนี้เขาลาค่ะ"

"เขาจะเป็นลา เป็นแพะหรือแกะ ไม่สนใจ ตามตัวมา"

"ค่ะ"

สิบนาทีต่อมารถบรรทุกก็แล่นมาจอด ช่างสมบัติวิ่งหน้าตื่นไปหาท่านรัฐมนตรีรักชาติ

"ครับผม ผมมารายงานแล้วครับ"

ท่านรัฐมนตรีรักชาติชี้ไปที่กิ่งไม้กิ่งนั้น

"คุณมีเครื่องวัดเลเซอร์ วัดหน่อยซิว่ากิ่งไม้นั้นรุกล้ำบ้านผมหรือเปล่า"

ช่างสมบัติติดตั้งเครื่องบนขาตั้ง ครู่หนึ่งแสงเลเซอร์ก็ฉายไปบนกิ่งไม้

เขารายงาน "กิ่งไม้นั้นล้ำบ้านท่านมาครึ่งเซ็นต์ครับ"

ท่านรัฐมนตรีรักชาติตวาด "อย่างนี้ใช้ไม่ได้ รุกล้ำอธิปไตยบ้านผม ตัดมันทิ้ง แล้วโยนกลับไปที่บ้านเพื่อนบ้าน"

"ดีครับผม เหมาะสมครับท่าน"

สาวใช้อีกคนหนึ่งวิ่งหน้าตื่นมาหาท่านรัฐมนตรีรักชาติ ยื่นโทรศัพท์มือถือของท่านให้ท่านรัฐมนตรี

"โทรศัพท์ท่านค่ะ"

"ผมบอกแล้วว่าเวลาเดินเล่น ผมไม่รับสายใคร"

"สายจากฝ่ายทหารค่ะ"

ท่านรัฐมนตรีรักชาติรับสายนั้น "ว่าไง?"

เสียงตามสายดังขึ้น "ประเทศเพื่อนบ้านกำลังรุกล้ำอธิปไตย ข้ามเส้นพรมแดนของเราครับ จะให้ทำยังไง?"

"ไม่ต้องทำอะไร"

"นี่มันเรื่องซีเรียส..."

ท่านรัฐมนตรีรักชาติถอนหายใจ "โธ่! เรื่องแค่นี้ทำเป็นตื่นเต้นไปได้ ก็เพื่อนบ้านกัน คุยกันได้"

วินทร์ เลียววาริณ
4-6-25

ผมเขียนเรื่องดาราศาสตร์และจักรวาลวิทยามาหลายสิบปี ทุกครั้งที่เล่าเรื่องการค้นคว้าในอวกาศ หลุมดำ พลังงานมืด อารยธรรมต่างดาว ฯลฯ ผมมักได้ยินคำถามเดิมๆ เสมอ นั่นคือ "รู้ไปทำไม" และ "นี่เป็นอจินไตย"

แต่เราต้องระวังเวลาใช้คำว่าอจินไตย

อจินไตยไม่ได้แปลว่าให้หยุดเรียนรู้

ความรู้ก็คือความรู้ บางเรื่องดูไกลตัวมาก เหมือนไม่เกี่ยวกับเรา และเราก็มักติดป้ายอจินไตยในเรื่องนั้นๆ

ตัวอย่างที่เราได้ยินเสมอคือ เราส่งคนไปอวกาศทำไม จะส่องกล้องดูดวงดาวในกาแลกซีไกลโพ้นไปทำไม แทนที่จะใช้พัฒนาชีวิตมนุษย์บนโลกก่อน

แต่หากพ่อแม่เราป่วยไปโรงพยาบาล ต้องผ่าหัวใจด้วยระบบเลเซอร์ หรือหมอตรวจพบมะเร็งในตัวเรา สแกนร่างกาย หรือต้องทำแขนขาเทียม จะพบว่าทั้งหมดนี้มาจากการศึกษาเรื่องอวกาศที่ดูเหมือนไม่เกี่ยวกับเราทั้งสิ้น

ยังไม่ต้องพูดถึงสิ่งที่เราขาดไม่ได้ในตอนนี้ เช่น GPS คอมพิวเตอร์ ฯลฯ ก็มาจากการศึกษาอวกาศอันไกลโพ้นทั้งสิ้น

และที่ยกตัวอย่างนี้เป็นแค่ประโยชน์เพียงเสี้ยวเดียวเท่านั้น

มันก็เหมือนกับคนโบราณเมื่อสองล้านปีที่แล้วค้นพบการใช้ไฟ และเพื่อนบอกว่า จะเอาไฟไปทำอะไร

แต่ไฟทำให้สมองมนุษย์ขึ้นใหญ่ขึ้น และทำให้เราเป็นเราในวันนี้

อิสลามเคยเป็นเจ้าโลกในเรื่องวิทยาการ ดวงดาวส่วนใหญ่บนฟ้าในเวลานี้เป็นภาษาอิสลาม แต่ยุคทองของอิสลาม (ศูนย์กลางที่แบกแดด) ก็ล้มครืนทันที เมื่อผู้นำสั่งห้ามการแสวงหาความรู้ โดยอ้างศาสนา และไม่เคยฟื้นจนบัดนี้

เราจึงควรระวังเวลาใช้คำว่าอจินไตย มันเป็นคนละเรื่องกับการแสวงหาความรู้ เพราะวันใดที่มนุษย์หยุดหาความรู้ อารยธรรมมนุษย์ก็สูญสิ้นในวันนั้น

วินทร์ เลียววาริณ
3-6-25