• วินทร์ เลียววาริณ
    1 วันที่ผ่านมา

    “ทฤษฎีสัมพัทธภาพของผมอธิบายง่ายมาก ถ้าคุณนั่งบนเตาถ่านร้อน หนึ่งนาทีนานเท่าหนึ่งชั่วโมง ถ้าคุณนั่งกับหญิงสาวสวย หนึ่งชั่วโมงนานเหมือนหนึ่งนาที”

    นี่เป็นคำพูดของไอน์สไตน์ อธิบายทฤษฎีสัมพัทธภาพของเขา... ใช่ไหม?

    ไม่ใช่ ไอน์สไตน์ไม่เคยพูด

    นี่เป็นหนึ่งในหลายคำพูดที่ถูกอ้างอิงว่าเป็นของไอน์สไตน์บ่อยที่สุด แต่เขาไม่ได้พูด

    มันไม่ใช่การอำ เป็นแค่การอ้างผิด และเนื่องจากเป็นสาธกที่ดี คนก็จำได้ และยิ่งอ้างกัน มันก็กลายเป็นคำของไอน์สไตน์ไปโดยปริยาย

    ผมเองก็เคยอ้างผิดเสียหลายครั้ง สมัยที่ยังเขียนหนังสือโดยไม่ได้ตรวจสอบข้อมูลทุกเรื่อง ถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของกระบวนการรีเสิร์ชเพื่อเขียนหนังสือ

    ในยุคที่การอ้างอิงมักทำในรูปของ cut & paste โอกาสหลุดจึงมีสูง คนธรรมดาอ้างผิดคงไม่เป็นไร แต่ถ้าจะเขียนหนังสือหรือตำรา ต้องระวังหน่อย

    ที่พูดถึงเรื่องนี้เพราะมีคนส่งคลิปเกี่ยวกับศาสนาโดยอ้างอิงคำพูดของไอน์สไตน์ ทำนองว่าไอน์สไตน์ยอมรับว่าพระเจ้ายิ่งใหญ่

    ไอน์สไตน์พูดเรื่องพระเจ้าบ่อยมาก บางครั้งบอกว่าพระเจ้ายิ่งใหญ่ แต่เป็นคนละบริบท คนละเจตนา ดังนั้นจึงเอาไปอ้างอิงเพื่อรองรับพระเจ้าในศาสนาไม่ได้ เพราะพระเจ้าของไอน์สไตน์ไม่ใช่พระเจ้าของศาสนาคริสต์ และเขาก็พูดหลายครั้งว่า เขาไม่เชื่อพระเจ้าที่ให้รางวัลและลงโทษมนุษย์

    ทางฝั่งพุทธก็มีคนอ้างเสมอ ๆ ว่า ไอน์สไตน์ว่าพุทธศาสนายิ่งใหญ่ ถ้าจะนับถือศาสนา ก็จะนับถือพุทธ ไอน์สไตน์ไม่ได้บอกอีกเหมือนกัน

    ดูเหมือนว่าหลายคนชอบตั้งธงก่อนว่าจะพูดอะไร แล้วหาหลักฐานมารองรับ มองไปมองมาก็เอาไอน์สไตน์เป็นพวกน่าจะดีที่สุด

    ลองคิดอีกมุมหนึ่งว่า สมมุติว่าคนพูดประโยคเดียวกันเป็นฮิตเลอร์ จะยังมีคนนำคำนั้นไปอ้างไหม

    ภาพของไอน์สไตน์คืออัจฉริยะชั้นเลิศของโลก ถ้าได้มาเป็นพวก ก็จะทำให้งานหนักแน่นขึ้นมาก

    แต่ปัญหาคือ แม้หลาย ๆ คำที่ไอน์สไตน์พูดจริง ไม่ใช่ในบริบทที่นำไปอ้าง

    ไอน์สไตน์เองก็เคยให้สัมภาษณ์ว่า มีคนเอาคำพูดของเขาไปแปลงใหม่จนผิดเจตนาของเขา ทำให้เขาหงุดหงิด

    อีกประเด็นหนึ่งคือ ไอน์สไตน์เป็นอัจฉริยะ แต่เขาก็เป็นคนธรรมดา โง่มาก่อนฉลาด คำพูดของเขาสมัยที่ยังไม่ดังและความคิดยังอยู่ในระดับหนึ่งเป็นแบบหนึ่ง ถึงช่วงท้ายก็ต่างกันออกไปบ้าง ถือว่าเป็นพัฒนาการทางความคิดของเขา

    การยกคำมาอ้าง ต้องเข้าใจบริบทและที่มาด้วย

    ปัญหาคือเราเป็นพวกขี้เกียจตรวจสอบ

    ในเรื่องนี้รู้สึกเป็นห่วงเด็กไทยจริง ๆ ถ้าเราไม่สอนเด็กให้วิเคราะห์เป็น ประเทศแย่แน่

    วินทร์ เลียววาริณ
    13-9-25

    จากหนังสืออีบุ๊ค #ปล่อยให้ตัวเลขอายุพาไป
    จำหน่ายที่ The Meb

    0
    • 0 แชร์
    • 7
บทความล่าสุด
ดูทั้งหมด