• วินทร์ เลียววาริณ
    6 เดือนที่ผ่านมา

    ในหนัง Interstellar นักบินอวกาศสามคนบินลงไปจอดที่ดาวเคราะห์สมุทร พวกเขาใช้เวลาสั้นๆ บนดาวเคราะห์ดวงนั้น เมื่อกลับไปเชื่อมกับยานแม่ ก็พบว่าเวลาบนยานผ่านไปแล้ว 23 ปี และเทียบได้กับ 30 ปีของเวลาบนโลก

    เป็นไปได้หรือ?

    เราอาจเคยได้ยินว่า เวลาหนึ่งวันหนึ่งคืนบนสวรรค์ชั้นจาตุมหาราชิกา เท่ากับ 50 ปีมนุษย์ เวลาหนึ่งวันหนึ่งคืนบนชั้นดาวดึงส์เท่ากับ 100 ปีมนุษย์ ฟังดูเป็นแค่นิยายปรัมปราของคนโบราณ เป็นไปไม่ได้

    แต่ในทางฟิสิกส์ เรามีทฤษฎีที่บอกว่ามันเป็นไปได้

    ทว่า ‘สวรรค์’ ในความหมายของนักฟิสิกส์หมายถึงดวงดาวไกลโพ้นมากกว่าสวรรค์ในความหมายของมนุษย์

    นิวตันเชื่อว่าเวลาไหลต่อเนื่องสม่ำเสมอเท่าๆ กัน ในทิศทางเดียวกัน เวลาเป็นมิติหนึ่งของจักรวาลที่ทำให้เหตุการณ์ดำเนินไปตามลำดับ เวลามีค่าสัมบูรณ์ หนึ่งนาทีบนโลก, บนดาวอังคาร หรือบนดาว X ยาวเท่ากัน แต่นักฟิสิกส์จำนวนมากในยุคหลังเชื่อว่า กฎทางฟิสิกส์ส่วนใหญ่ก็ไม่ได้มีข้อจำกัดว่าเวลาต้องไหลจากอดีตไปอนาคตเสมอไป

    เช่นเดียวกัน ในเรื่องเวลา ไอน์สไตน์ก็คิดสวนทางกับชาวบ้าน เขาไม่คิดว่าเวลาเป็นสิ่งสัมบูรณ์ ความยาวของเวลาไม่เท่ากันทุกที่ทุกสถานการณ์ มีข้อแม้หลายอย่างที่สามารถกระทบต่อความยาวของเวลา เช่น ความเร็ว, แรงโน้มถ่วง

    คิดแบบง่ายๆ คือ ความเร็ว = ระยะทางหารด้วยเวลา ในเมื่อความเร็วแสงเป็นสัมบูรณ์ (พิสูจน์มาแล้ว) ตามตรรกะก็แสดงว่าระยะทางกับเวลาไม่เป็นสัมบูรณ์!

    นี่แปลว่าที่ว่าง-เวลาเปลี่ยนแปลงได้ มันไม่ได้อยู่ในสภาพคงที่อย่างที่เราเคยคิด

    ทฤษฎีสัมพัทธภาพพิเศษ (Special Relativity) ของไอน์สไตน์ขัดแย้งสามัญสำนึกอย่างยิ่ง เวลาไม่ใช่เวลาที่เราเคยชิน

    ตัวอย่างของกรณีความเร็วกระทบเวลาที่มักยกเป็นสาธกก็คือเรื่อง twin paradox

    สมศักดิ์กับสมวงศ์เป็นฝาแฝด สมศักดิ์ขึ้นจรวดเดินทางไปดาว XXX ด้วยความเร็วสูงมาก ผ่านไปสองปีสมศักดิ์กลับมาถึงบ้าน พบว่าสมวงศ์แก่กว่าเขา 15 ปี เพราะเวลาบนโลกเคลื่อนไปเร็วกว่า ซึ่งแปลได้ว่าสมศักดิ์ใช้ความเร็วเป็นเครื่องมือเดินทางไปสู่ ‘อนาคต’

    นิยายวิทยาศาสตร์จำนวนมากเล่นเรื่องการเดินทางในอวกาศแล้วเปลี่ยนอายุของผู้โดยสารในยาน เช่น นักบินอวกาศเดินทางไปต่างดาวเพื่อปฏิบัติภารกิจ เมื่อกลับถึงโลก เวลาก็ผ่านไปแล้วหลายร้อยปี เขาพบหลานของหลานของเขา

    นอกจากความเร็วแล้ว แรงโน้มถ่วง (gravity) ก็สามารถทำให้เวลาเปลี่ยนได้เช่นกัน

    มันฟังดูเป็นนิยายแน่นอน แต่ไม่ใช่เรื่องที่เป็นไปไม่ได้ตามทฤษฎีของไอน์สไตน์

    ว.ล.
    4-1-25

    0
    • 0 แชร์
    • 50
บทความล่าสุด
ดูทั้งหมด